XML Nedir? Özellikleri Nelerdir?

XML (Extensible Markup Language), veri saklamak ve taşımak için tasarlanmış bir işaretleme dilidir. HTML'e benzer bir yapıya sahiptir, ancak XML'in ana amacı veri taşımak veya saklamak iken, HTML'in ana amacı veriyi göstermektir.

XML'in yaygın kullanım alanları şunlardır:

Web Servisleri: XML, web servislerinin farklı sistemler arasında veri alışverişi yapmalarını sağlar.

Veri Depolama: Yapılandırılmış veri saklama için basit bir format olarak XML kullanılır.

Doküman Tanımlama: Örneğin, Office Open XML (Microsoft Office dosyaları için) ve OpenDocument (OpenOffice, LibreOffice için) gibi ofis doküman formatları XML tabanlıdır.

Ayar Dosyaları: Birçok uygulama, konfigürasyon ve ayar bilgilerini saklamak için XML formatında dosyalar kullanır.

XML, veriyi yapılandırma ve taşıma amaçlı esnek bir dil sunar. Ancak, modern web geliştirme ve API tasarımında, özellikle JSON'un popülerliği nedeniyle XML'in kullanımı azalmıştır. Ancak XML hala birçok alanda kritik bir rol oynamaktadır.

XML Özellikleri Nelerdir?

XML (Extensible Markup Language), veri saklamak ve taşımak için tasarlanmış bir işaretleme dilidir.

XML'in temel özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Taşınabilirlik (Platform Bağımsızlık): XML, her türlü platformda okunabilir ve yazılabilir. Bu, farklı sistemler ve uygulamalar arasında veri alışverişini kolaylaştırır.

Esnek ve Genişletilebilir: XML, kullanıcıların kendi etiketlerini ve doküman yapılarını tanımlamalarına olanak tanır. Bu sayede farklı uygulama ve ihtiyaçlara kolayca uyum sağlar.

Kendi Kendini Açıklar: XML dosyalarındaki etiketler, verinin yapısını ve içeriğini açıkça tanımlar, bu da verinin anlamını ve yapısını belirlemeyi kolaylaştırır.

Ağ Dostu: XML, verinin ağ üzerinden kolayca paylaşılmasına uygundur. Bu, özellikle web servisleri ve API'ler için kritik bir avantajdır.

Veri Ayrımı: XML, veriyi sunumdan (tasarım ve format) bağımsız olarak saklar. Bu, verinin farklı biçimlerde veya platformlarda sunulmasını kolaylaştırır.

Teknoloji Bağımsızlığı: XML, herhangi bir teknoloji veya yazılım ürününe bağlı değildir. Bu, farklı yazılım ve teknolojilerle entegrasyonunu kolaylaştırır.

Tek Dil, Farklı Amaçlar: XML, farklı amaçlarla (konfigürasyon dosyaları, veritabanı taşıma, web servis mesajlaşması vb.) kullanılabilen tek bir dil sunar.

Desteklenen Standartlar: XML, diğer standartlarla birlikte kullanılabilir. Örneğin, XSLT (XML dönüşümü için), XPath (XML dokümanlarında sorgulama için) veya XML Schema (XML doküman yapısını tanımlama için).

Hiyerarşik Yapı: XML, veriyi hiyerarşik ve ağaç yapısında saklamaya uygundur, bu da kompleks veri yapılarını temsil etmeyi kolaylaştırır.

Uluslararasılaştırma: XML, Unicode'u destekler, bu da farklı dillerdeki metinleri temsil etmek için idealdir.

Uzun Ömürlü Veri Saklama: XML, metin tabanlıdır ve bu sayede gelecekteki sistemlerde veya yazılımlarda da kolayca okunabilir ve işlenebilir.

Gelişmiş Güvenlik: XML içeriği, diğer formatlara göre daha kolay doğrulanabilir ve filtre edilebilir, bu da güvenlikle ilgili potansiyel sorunları sınırlar.

XML'in bu özellikleri, onu birçok farklı uygulama ve sektörde ideal bir veri taşıma ve saklama formatı yapmaktadır. Ancak modern uygulamalarda, özellikle web tabanlı hizmetlerde, XML'in yerini JSON gibi daha hafif ve daha basit formatlar almaya başlamıştır.

XML Dosyası Nasıl Açılır?

XML dosyasını açmak ve içeriğini görüntülemek için birçok yöntem ve araç bulunmaktadır. İşte XML dosyasını açmak için bazı yaygın yöntemler:

Web Tarayıcıları

Modern web tarayıcıları (örneğin, Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari, Microsoft Edge) XML dosyalarını doğrudan açabilir. Bunun için:

XML dosyasını tarayıcı penceresine sürükleyin.

Ya da tarayıcınızın "Dosya" menüsünden "Aç" seçeneğini kullanarak XML dosyasını seçin.

Tarayıcı, XML dosyasını yapılandırılmış bir biçimde gösterecektir.

Metin Düzenleyicileri

Basit metin düzenleyicileri (örneğin, Notepad, TextEdit) XML dosyalarını açabilir. Ancak bu tür programlar, XML'in hiyerarşik yapısını görsel olarak göstermez; sadece ham metni gösterir.

Özelleştirilmiş XML Düzenleyiciler

XML için tasarlanmış özelleştirilmiş düzenleyiciler (örneğin, XMLSpy, Visual Studio, oXygen XML Editor) XML dosyalarını açabilir, düzenleyebilir ve yapısal olarak doğru bir şekilde görüntüleyebilir.

Ofis Yazılımları

Bazı ofis yazılımları, özellikle Microsoft Excel veya LibreOffice Calc gibi tablo yazılımları, XML dosyalarını içe aktarabilir ve veriyi tablo biçiminde görüntüleyebilir.

Programlama ve Komut Satırı Araçları

XML dosyalarını açmak ve işlemek için bazı programlama dilleri (örneğin, Python, Java, Ruby) ve komut satırı araçları kullanılabilir.

Online XML Görüntüleyiciler ve Düzenleyiciler

İnternette, XML dosyasını yükleyip içeriğini görüntüleyebileceğiniz ve düzenleyebileceğiniz çeşitli online servisler bulunmaktadır.

XML dosyasını açarken, dosyanın içeriği üzerinde ne tür işlemler yapmayı planladığınıza bağlı olarak en uygun aracı seçmek önemlidir. Sadece içeriği görüntülemek istiyorsanız bir web tarayıcısı yeterli olabilirken, düzenleme veya ileri düzey analiz yapmayı planlıyorsanız özelleştirilmiş bir XML düzenleyici kullanmak daha uygun olabilir.

XML Etiketleri

XML, veri tanımlamak için kullanılan etiketleri (tags) kullanır. Bu etiketler, verinin anlamını ve yapısını belirtir. XML etiketleri, genellikle açılış ve kapanış etiketleri olarak çiftler halinde gelir. İşte XML etiketlerinin temel özellikleri ve kullanımları:

Açılış ve Kapanış Etiketleri

XML, veri tanımlamak için kullanılan etiketleri (tags) kullanır. Bu etiketler, verinin anlamını ve yapısını belirtir. XML etiketleri, genellikle açılış ve kapanış etiketleri olarak çiftler halinde gelir.

Açılış ve Kapanış Etiketleri
Örnek: <ad>Sibel</ad>
Burada, <ad> açılış etiketidir ve </ad> kapanış etiketidir.

Nitelikler (Attributes)
Etiketler, nitelik adı ve değeri olmak üzere iki parça içerebilir.
Örnek: <kitap yazar="Ahmet Ümit">İstanbul Hatırası</kitap>

Özgün Etiket Adları
XML'de kullanıcının kendi etiket adlarını oluşturmasına izin verilir. Bu, XML'in genişletilebilir (extensible) olma özelliğinden kaynaklanır.

Hiyerarşik Yapı
XML, iç içe geçmiş etiketlerle veriyi hiyerarşik bir yapıda sunabilir.

    Örnek:
        <kisi>
              <ad>Mehmet </soyad>
        </kisi>
      </pre
>

Kendi Kendini Açıklayıcı Yapı
XML etiketleri, verinin ne anlama geldiğini kendi içerisinde belirtir. Örneğin, <yas>25</yas> etiketinde, verinin bir yaş değerini temsil ettiği açıkça görülür.

Küçük/Büyük Harf Duyarlıdır
XML etiketleri küçük/büyük harf duyarlıdır. Bu nedenle <Ad>, <ad>, <AD> gibi etiketler farklı etiketler olarak kabul edilir.

Boş Etiketler
Eğer bir etiketin içeriği yoksa, kısa formda da yazılabilir. Örnek: <resim src="ornek.jpg" />

Yorumlar
XML içerisinde yorumlar <!-- Yorumunuz buraya --> şekliyle eklenir.

Özel Karakterler
Bazı özel karakterler doğrudan XML içinde kullanılamaz. Bunun yerine özel XML varlıklarını (entities) kullanmanız gerekir. Örneğin:

• < için &lt;
• > için &gt;
• & için &amp;
• " için &quot;
• ' için &apos;

Bu temel bilgiler ışığında, XML etiketleri sayesinde karmaşık veri yapıları tanımlanabilir, organize edilebilir ve farklı sistemler arasında taşınabilir.

XML'nin HTML'den Farkı Nedir?

XML ve HTML, birçok yönden benzer yapıya sahip olmalarına rağmen farklı amaçlarla tasarlanmış ve farklı özelliklere sahip iki işaretleme dilidir. İşte XML ve HTML arasındaki temel farklar:

Amaç:

XML: XML'in ana amacı veriyi taşımak ve saklamaktır. Verinin ne olduğunu tanımlamak için kullanılır, ancak nasıl görüntüleneceği veya davranışı hakkında bilgi vermez.

HTML: HTML'in ana amacı veriyi göstermektir. Yani, web sayfalarının nasıl görüntüleneceğini ve nasıl bir yapıda olacağını tanımlar.

Esneklik:

XML: XML, genişletilebilir bir dildir. Kullanıcılar kendi etiketlerini ve veri yapılarını tanımlayabilirler.

HTML: HTML, önceden tanımlanmış bir etiket setine sahiptir ve bu etiketler dışında yeni etiketler eklenemez.

Kendi Kendini Açıklama:

XML: XML etiketleri kendi kendini açıklar. Örneğin, etiketi bir kitapla ilgili veriyi tanımlar.

HTML: HTML etiketleri genel anlamda semantik değildir (ancak HTML5 ile birlikte bazı semantik etiketler eklenmiştir, ör.

Veri vs. Görüntü:

XML: Verinin yapısını ve içeriğini belirtir, ancak nasıl görüntüleneceği veya işleneceği hakkında bilgi vermez.

HTML: Verinin nasıl görüntüleneceğini belirtir; yani tasarım, renkler, yazı tipi vb. konuları tanımlar.

Sintaks Kuralları:

XML: XML, oldukça katı bir sözdizimine sahiptir. Örneğin, tüm etiketlerin kapanması gerekmektedir ve etiket adları büyük-küçük harf duyarlıdır.

HTML: HTML, sözdizimi hatalarına karşı daha toleranslıdır. Tarayıcılar, eksik veya hatalı etiketleri genellikle otomatik olarak düzeltebilir.

Kullanım Alanları:

XML: Veritabanları, konfigürasyon dosyaları, web servisleri, bilgi değişimi ve daha birçok alanda kullanılır.

HTML: Web sayfalarının oluşturulması ve içeriğinin görsel olarak sunulması için kullanılır.

Stil ve Davranış:

XML: XML, verinin nasıl görüntüleneceğini veya davranışını tanımlamaz. Ancak XML verileri, XSLT gibi teknolojilerle dönüştürülerek stil ve yapı kazandırılabilir.

HTML: CSS ile stil bilgisi ve JavaScript ile dinamik davranış ekleyerek web sayfalarını zenginleştirebilir.

Bu temel farklara rağmen, XML ve HTML sıklıkla birlikte kullanılır. Özellikle modern web uygulamalarında, XML verileri sunucudan alınabilir ve XSLT, CSS ve JavaScript kullanılarak kullanıcıya uygun bir şekilde sunulabilir.